Ontstoken tandvlees, medisch bekend als gingivitis, is een veelvoorkomende en vaak milde vorm van tandvleesaandoening. Het wordt gekenmerkt door roodheid, zwelling, en soms bloeden van het tandvlees, vooral tijdens het tandenpoetsen of flossen. Hoewel het op zichzelf niet ernstig lijkt, kan onbehandelde gingivitis leiden tot meer ernstige tandvleesaandoeningen zoals parodontitis, wat kan resulteren in tandverlies en andere gezondheidsproblemen.
Van ontstoken tandvlees merk je vaak weinig. Toch kan het ernstige gevolgen hebben voor je gezondheid. Gebruik nooit zomaar een middeltje, maar overleg eerst met je tandarts. Hieronder verschillende vragen over tandvleesontsteking.
Hoe herken je een tandvleesontsteking?
Je tandvlees is rood en bloedt tijdens het tandenpoetsen. Soms is alleen een deel van het tandvlees ontstoken, maar tast de ontsteking het hele tand vlees aan. Ontstoken tandvlees zelf doet meestal geen pijn. Tandenstokers gebruiken, poetsen en flossen kan wel pijnlijk zijn. Soms zijn je tanden en kiezen ook gevoeliger voor kou en warmte. Dit komt doordat de tandhalzen, die normaal door het tandvlees worden bedekt, vrij komen te liggen. Verder geeft zo’n ontsteking soms een vieze smaak of een slechte adem. Langdurige tandvleesontsteking kan overgaan in een chronische ontsteking van de weefsels in je gebit. En dat kan ernstige gevolgen hebben voor je gebit en je algehele gezondheid.
Waardoor ontstaat de ontsteking?
Gingivitis wordt voornamelijk veroorzaakt door de ophoping van plaque, een kleverige, kleurloze biofilm van bacteriën, op en tussen de tanden en kiezen, en lands de rand van het tandvlees. Plak die niet verwijderd is, wordt hard en trekt nieuwe plak aan. Hierdoor kan het tandvlees verder ontstoken raken. Ook kan het zich steeds verder terugtrekken. In ernstige gevallen tast de ontsteking zelfs het kaakbot aan. Tanden en kiezen kunnen dan los gaan zitten en uitvallen. Een tandvleesontsteking is bijna altijd het gevolg van een slechte mondhygiëne of verkeerde poetstechniek. In zeldzame gevallen ontstaat een tandvleesontsteking door verminderde afweer en stress. Zwangere vrouwen, rokers en diabetespatiënten zijn gevoeliger voor ontstoken tandvlees.
Wat kun je zelf doen?
Een goede mondverzorging en het voorkomen van een droge mond zijn het belangrijkst. Poets je gebit en tandvlees minimaal tweemaal per dag. Vergeet daarbij de achterkant van je tanden en kiezen niet. Maak ook het achterste gedeelte van je tong schoon. Een goede, liefst elektrische tandenborstel is belangrijker dan het merk tandpasta. Gebruik wel altijd een tandpasta met fluoride en spoel je mond niet na. Het is aan te raden voor een tandpasta zonder titaniumdioxide te kiezen. De veiligheid van deze kleurstof staat ter discussie. Verwijder verder dagelijks etensresten en tandplak tussen je tanden en kiezen. Daar voor kun je flosdraad, tandenstokers ragers of picks gebruiken.
Bij (zware) rokers kan het tandvlees minder doorbloed zijn. Daardoor is het bleker en bloedt het minder snel. Maar door de slechte doorbloeding kan een tandvleesontsteking sneller verergeren en zal het tandvlees slechter herstellen. Ook voor je gebit is het dus beter om te stoppen met roken.
Je gebit goed verzorgen is extra belangrijk als je zwanger bent of geneesmiddelen gebruikt die een droge mond veroorzaken.
Welk zelfzorgmiddel kun je het best gebruiken?
Er zijn veel mondspoelmiddelen en tandpasta’s die claimen dat ze tandvleesontsteking verminderen. Zulke producten kunnen een goede mondverzorging niet vervangen. Ze hebben hoogstens een aanvullend effect. We raden aan dit soort middelen alleen te gebruiken in overleg met je tandarts.
Droge mond door medicijnen
Geneesmiddelen die een droge mond veroorzaken, kunnen de afweer in de mond verminderen. En dat kan leiden tot een tandvlees ontsteking. Voorbeelden zijn sterke pijnstillers als fentanyl, antidepressiva, anti-allergiemiddelen, inhalatiegeneesmiddelen, middelen bij reisziekte, plastabletten en geneesmiddelen bij kanker.
Een mondspoelmiddel met de desinfecterende stof chloorhexidine is de beste keus als je bij een tandvleesontsteking je mondverzorging wilt aanvullen. Dit middel is verkrijgbaar met verschillende concentraties chloorhexidine, waaronder 0,05%, 0,12% en 0,2%. Het maakt niet uit welke concentratie je gebruikt. Houd er wel rekening mee dat chloorhexidine je tanden en tong bruin kan kleuren. Deze kleur verdwijnt meestal zodra je het middel niet meer gebruikt.
Je kunt verkleuring voorkomen door voor het gebruik van dit middel je tanden te poetsen. Dat is Sowieso beter dan erna. Tandpasta maakt chloorhexidine namelijk onwerkzaam. Ben je vergeten eerst te poetsen, poets je tanden dan minstens een half uur nadat je een middel met chloorhexidine
hebt gebruikt.
Zijn er nog andere middelen geschikt?
Een mondspoelmiddel als Listerine is een alternatief voor chloorhexidine. Het bevat een vaste formule
van etherische oliën van thymol, menthol, eucalyptol en methylsalicylaat in alcohol. Maar ook deze mondspoeling kan een verkleuring van de tanden geven. En de alcohol die erin zit kan je mond extra
uitdrogen. Een combinatie van waterstofperoxide en chloorhexidine is ook effectief en verkleurt je tanden minder. Als je waterstofperoxide (3%-oplossing) als mondspoeling wilt gebruiken, moet je die voor gebruik wel verdunnen met water (1 deel waterstofperoxide, 1 deel water). Bovendien heeft dit middel een onaangename nasmaak. Langdurig gebruik is af te raden, omdat er een haartong kan ontstaan. Dit is een gekleurd laagje op de tong, meestal achteraan.
Een mondspoeling met alleen waterstof peroxide werkt minder goed bij een tandvleesontsteking
dan een middel met chloorhexidine.
Wanneer naar de tandarts?
Als je tandvlees langdurig bloedt. Als je tandvlees pijnlijk is bij aanraking. Bij aanhoudende gevoelige
tanden en kiezen.
Welke zelfzorgmiddelen kun je beter niet gebruiken?
Uit onderzoek blijkt dat triclosan een tandvleesontsteking kan verminderen. Triclosan is een krachtige bacteriedodende en schimmelwerende stof. Maar er is ook veel discussie over de resistentieontwikkeling van bacteriën door triclosan. Je kunt deze stof daarom beter alleen gebruiken als je huisarts of tandarts die voorschrijft.
Gebruik ook liever geen mondspoelingen met alcohol of glycerine. Deze drogen je mond nog meer uit. Andere zelfzorgmiddelen zijn cetylpyridiniumchloride (cetylpyridine), chloordioxide en hexetidine. Maar van die middelen is de werkzaamheid bij een tandvleesontsteking niet voldoende bewezen. Dat geldt ook voor middelen met toevoegingen als kamille, rode zonnehoed, aloë vera, citrox, tea tree-olie en actieve Zuurstof.
Het komt vaak voor dat de exacte samenstelling en sterkte van een mondspoelmiddel niet op de fles of verpakking staan. In dat geval raden we het gebruik van het middel af.