Muziek heeft een positieve invloed op je gezondheid, hersenen en hoe je je voelt. Dit geldt voor luisteren naar muziek, maar vooral voor muziek maken.
Vaak gebeurt het ook dat mensen die in coma liggen op muziek reageren. Er is geen sluitende verklaring voor, maar het is duidelijk dat hersenen op een onbewust niveau informatie verwerken. En dat verborgen geheugensporen bij comapatiënten geactiveerd kunnen worden. Vaak gebeurt dat met muziek. Het heeft te maken met de hersendelen waar muziek een beroep op doet. Dat gaat niet
alleen om het denkgedeelte, dat betrokken is bij taal en logisch redeneren. Ook het zogeheten binnenbrein, dat dieper in de hersenen zit, speelt een rol. Het regelt emoties. Dit evolutionair oudere deel van het brein stamt uit de prehistorie. Muziek heeft directe toegang tot dit emotionele hersendeel. We hoeven muziek niet eerst te begrijpen – zoals bij taal – voordat we er iets bij voelen.
Aangeboren voorliefde
Muziek en zang bestonden zelfs eerder dan taal. Ze waren mogelijk van evolutionaire betekenis voor onze overleving. Via ritmes en klanken konden mensen met elkaar communiceren toen er nog geen taal was. Muziek versterkt het groepsgevoel en geeft kracht. Kijk maar naar oorlogsmarsen. Muziek is van alle tijden en culturen. Onze voorliefde voor muziek lijkt aangeboren. Dat begint al bij het wiegelied.
Als de invloed van muziek op kinderen wordt bekeken, ziet men dat pasgeboren baby’s sterker reageren op een zingende, dan op een pratende moeder. Vermoed wordt dat zang en muziek jonge kinderen helpt hun emoties te reguleren en rustig te worden. Ook versterkt zingen de band tussen ouders en kinderen.
Muziek maken beschermt bovendien tegen aftakeling. Als gekeken wordt naar het effect van muziek maken op de cognitie dan ziet men dat het maken van muziek de kans op cognitieve achteruitgang en dementie met 59 tot 64% kan verlagen. Ook scoorden mensen die regelmatig muziek maken beter op geheugentests.
Bij muziek maken komt dan ook veel kijken. Hij speelt behalve klarinet ook piano en altviool. Je bent alert, gebruikt meerdere zintuigen en je hele brein wordt geactiveerd. Bij het spelen in een orkest kijk je naar de dirigent, je bladmuziek en je medemuzikanten. Je luistert, maakt precieze en snelle bewegingen en je legt emotie in wat je speelt. Muziek maken doet een beroep op de uithoeken van je hersenen, emotoriek en je zintuigen. Of je nu noten leest of uit je hoofd speelt, oefent of improviseert.
Endorfine
Er is ook goed nieuws voor niet-musici. Want muziek luisteren heeft eveneens voordelen. Het kan je gemoedstoestand verbeteren en je bloeddruk verlagen. Daarnaast vermindert muziek het stress
hormoon cortisol en stimuleert de aanmaak van dopamine. Dat geeft een gevoel van genot en blijdschap. Dopamine komt ook vrij wanneer je eet, drugs gebruikt of seks hebt. Verder komt door het luisteren naar muziek endorfine vrij.
Endorfine verzacht pijn en zorgt voor een geluksgevoel. En als je bijvoorbeeld samen zingt, maakt je brein oxytocine aan. Dit knuttelhormoon zorgt ervoor dat e je verbonden voelt met anderen. Muziek is zelfs goed voor het immuunsysteem. Het vergroot het aantal en de activiteit van zogenoemde naturalkiller-cellen. Deze cellen sporen ziekmakende virussen, bacteriën en kanker
cellen op en vernietigen ze.
Muziektherapie
En dat is nog niet alles. Muziek zet aan tot bewegen. Dat geldt ook voor patiënten met parkinson en dementie. Al is het wel heel persoonlijk welke muziek dat dan is. Voor de een is dat Andre Rieu. voor de ander jazz of The Beatles. Daarom is muziektherapie ook zo belangrijk. Daarop is veel bezuinigd omdat het niet wetenschappelijk bewezen zou zijn. Dat is een onzinnig argument. Als iets niet goed is onderzocht, wil dat niet zeggen dat het niet effectief is.
Muziektherapie kan dementerende of apathische ouderen weer in contact laten komen met zichzelf en met de buitenwereld.
Muziektherapie kan breed worden ingezet. Bij revalidatie, bijvoorbeeld na een beroerte, kan die helpen om ritmisch in beweging te komen. Ook kinderen met een vertraagde taal- of spraakontwikkeling of die stotteren kunnen er baat bij hebben. Muziektherapie kan kalmeren bij
posttraumatisch stresssyndroom en opbeuren bij stemmingsstoornissen.
Woorden herinneren
Een ander mooi voorbeeld: zingen kan afasiepatiënten helpen zich woorden te herinneren. Afasie is een taalstoornis, veroorzaakt door hersenletsel. Mensen met afasie begrijpen vaak wel wat er om hen heen gebeurt, maar kunnen niet praten doordat ze de woorden niet meer kunnen vinden. Door muziek kunnen ze plotseling hele vol zinnen zingen. Zingen ze bepaalde woorden vaak genoeg, dan kunnen die weer beschikbaar worden bij het spreken. De muziek geeft hen toegang tot hun woordenschat.
Bij veel aandoeningen kan muziek een manier zijn om te ontdekken wat iemand nog wél kan. Medici moeten zich niet alleen richten op medische onvolmaaktheden, maar op zoek gaan naar intacte functies. Dat voorkomt dat iemand verpietert.
Zingen, dansen en muziek maken en luisteren zijn niet alleen belangrijk vanwege de gezondheidsvoordelen. Ze zijn ook – en vooral – van belang vanwege het plezier en de verbinding die ze brengen. ‘Muziek verrijkt je leven’.