Ga naar de inhoud

Leververvetting

Leververvetting

Bij leververvetting slaat de lever steeds meer vet op. Dit gaat geleidelijk, maar kan ernstige gevolgen hebben. Gelukkig kan de lever (deels) herstellen met een gezonde leefstijl.

De lever is een orgaan dat onder de ribben tegen het middenrif ligt, aan de rechterkant in de buikholte. Er lopen twee bloedvaten naar de lever. Dat zijn de leverslagader die uit het hart komt, en de poortader die van de darmen naar de lever loopt. Daarnaast is er de holle ader, de vena cava, die het bloed uit de lever terugbrengt naar het hart.

Elke minuut stroomt er ongeveer 1,5 liter bloed door de lever. Ondertussen voert de lever belangrijke taken uit. De lever heeft meer dan 200 functies. Voedingsstoffen uit de darm komen via de poortader bij de lever, die ze doorstuurt naar de rest van het lichaam. De lever vormt hierbij onder andere eiwitten die het lichaam kan gebruiken, en maakt bouwstenen aan voor hormonen en vitamine D. Suikers uit voeding worden met hulp van het hormoon insuline opgeslagen in de l ever en weer afgegeven aan het bloed als het lichaam dat nodig heeft. De lever slaat verder kleine voorraden vitamines op, terwijl die gifstoffen, alcohol en medicijnen juist afbreekt. Ook produceert de lever gal en afweerstoffen. Voor een goede gezondheid is een gezonde lever dus belangrijk. Zonder lever kun je niet leven.

Leververvetting

Helaas is de lever bij veel mensen niet zo gezond. Echter wordt het vaak bij toeval ontdekt tijdens een echo van de bovenbuik of door afwijkende bloedwaarden bij een onderzoek voor andere klachten, het geeft meestal geen of nauwelijks specifieke klachten. 5% vet zit er maximaal in een gezonde lever. Bij leververvetting is dat percentage hoger, regelmatig bestaat de lever dan voor meer dan 30% uit vet. De lever is een sterk orgaan dat pas klachten geeft als er veel schade is. In een vroeg stadium is leververvetting nog omkeerbaar.

Oorzaken Leververvetting

Er zijn verschillende redenen die leververvetting veroorzaken. Niet alcoholische leververvetting kan ontstaan door:

  • overgewicht
  • diabetes mellitus type 2
  • metaboolsyndroom: dat kenmerkt zich door een verhoging van de bloeddruk, het vetgehalte in het bloed en het bloedsuikergehalte. Verder is er dan sprake van vetopslag rond de taille en een laag HDL-cholesterol

Daarnaast kan door overmatig alcoholgebruik leververvetting ook ontstaan, maar ook door een combinatie van beide.

Diagnose leververvetting

Leververvetting wordt gediagnostiseerd door verhoogde leverwaarden in het bloed, in combinatie met leververvetting die zichtbaar is op een gewone buikecho. Dat kan duiden op NASH met mogelijk leverfibrose. Met een leverbiopt zijn de diagnose en het stadium nog preciezer te bepalen. De biopt is echter belastend voor de patiënt, met een kleine kans op complicaties zoals nabloedingen. Zo’n biopt wordt daarom alleen uitgevoerd bij bijvoorbeeld het vermoeden van ernstige leverschade.

Een andere manier op het op te sporen is met een zogeheten fibroscan. Dat is een eenvoudig en pijnloos echo-onderzoek.

Fibroscan

De fibroscan meet de stijfheid van de lever. Dat is een maat voor leverfibrose. Het is een eenvoudige doormeting van de lever en duurt enkele minuten.

Steatose

Zonder dat ze het weten is hun lever aan het vervetten. Bij leververvetting hoopt vet zich letterlijk op in de lever. Leververvetting heet ook wel steatose en is de meest voorkomende aandoening aan de lever in de westerse wereld. Leververvetting geeft meestal weinig tot geen klachten. Dit komt doordat het gezonde deel van de lever alle functies nog goed kan uitvoeren. Wie leververvetting heeft, is hooguit wat moe. Patiënten gaan vaak pas naar de arts als ze klachten hebben, en dan is de lever er meestal al slecht aan toe.

Hepatitis

Leververvetting kan overgaan in hepatitis. Dit is een ontsteking van de lever. Bij ongeveer 20% van de patiënten gebeurt dit. Leverontsteking leidt soms tot littekenvorming, ook wel leverfibrose genoemd. Die kan uitmonden in levercirrose. De lever is dan zo ernstig beschadigd dat leverfalen kan ontstaan. Dit is levensbedreigend en een levertransplantatie is dan nog de enige behandeloptie. Levercirrose is een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van leverkanker. Leverkanker kan ook ontstaan door leververvetting zonder dat er leverontsteking, -fibrose of -cirrose is.

Met een gezonde voeding en leefstijl kun je voorkomen dat je lever vervet. En als je het al hebt, kun je het (deels) herstellen, zelfs als er al sprake is van leverontsteking of -fibrose. Als je leververvetting en overgewicht hebt, is het belangrijk om wat af te vallen. Zo’n 5% gewichtsverlies zorgt al voor voordelen voor je gezondheid en je lever. Meer dan 10% gewichtsverlies heeft echt goed effect. Afvallen begint met drie maaltijden per dag in plaats van steeds kleine beetjes eten en te drinken. En vervang producten als koek, gebak, snacks, vruchtensap, frisdrank en suikerrijke zuivel zo veel mogelijk door gezondere varianten. Probeer verder zo puur en vezelrijk mogelijk te eten, en vermijd bewerkte voedingsmiddelen. Deze aanpassingen zorgen er meteen voor dat je minder suikers binnenkrijgt, wat helpt om je bloedsuikerwaarden goed te houden. En ben je gewend om alcohol te drinken, probeer daar dan mee te stoppen of in ieder geval te minderen.

Voor patiënten met leverschade, complicaties van levercirrose, leverfalen en na een levertransplantatie geldt dat koffie goed voor hen is. Het mogen zeker meer dan drie kopjes per dag zijn. Koffie vermindert littekenweefsel en ontstekingen in de lever. Bij ernstige leverschade is het belangrijk dat de patiënt niet afvalt, omdat deze in een zo goed als mogelijke conditie moet blijven of gebracht moet worden in verband met een eventuele transplantatie.

Behandeling bij leververvetting

Om leververvetting te behandelen is leefstijlinterventie de eerste stap. Als dat echt niet lukt of onvoldoende werkt, zouden geneesmiddelen ingezet kunnen worden. Als dat allemaal niet lukt, kan een bariatrische chirurgie, oftewel een maagverkleining, worden overwogen. Meerdere onderzoeken hebben laten zien dat dit goed kan werken. Bij de helft van de patiënten vermindert zo’n ingreep de leverfibrose.

Motivatie

Het aanpassen van je leefstijl vraagt veel motivatie en tijd en is niet eenvoudig. Volhouden is belangrijk. Je kunt veranderingen het best in kleine stapjes doorvoeren. Zo is de kans het grootst dat je uiteindelijk gezonder eet en drinkt, actiever bent, beter slaapt en minder stress hebt. Mocht het niet helemaal lukken om dat zelf voor elkaar te krijgen, dan kun je hulp vragen van een leefstijlcoach diëtist, fysiotherapeut, psycholoog of andere therapeut. Ook een gecombineerde aanpak met meerdere coaches is mogelijk in de vorm van een gecombineerde leefstijlinterventie. Je huisarts kan je adviseren wat voor jou de beste strategie is.

Fructose uit frisdrank en vruchtensap

Wie veel fructose uit gezoete dranken en vruchtensap binnenkrijgt, heeft gemiddeld meer leververvetting.

Alcoholgebruik en leververvetting

Leververvetting komt voor bij overmatig alcoholgebruik. Ook niet-drinkers met bijvoorbeeld obesitas of diabetes kunnen leververvetting hebben. Deze niet-alcoholische leververvetting (NAFLD) komt bij vier op de tien patiënten toch door alcohol.

Een studie laat zien dat het bloed van patiënten met NAFLD en obesitas alcohol bevat. Die alcohol wordt gemaakt door de darmbacteriën. Het bloed van deze personen bevat ,voordat het de lever ingaat, ongeveer 200 keer meer alcohol dan bloed dat door de lever is gezuiverd. De leven van de patiënten is du continu bezig met het afbreken van alcohol, met vervetting tot gevolg. Volgens de onderzoekers is een suikerrijk eetpatroon de oorzaak.

Stadia leveraandoening

Leververvetting (steatose) -> leverontsteking (hepatitis) -> littekenvorming lever (leverfibrose) -> leverschade (levercirrose) -> leverfalen.